"ΠΡΩΤΗ είδηση" (ηλεκτρονική εφημερίδα) : Επιστίμη : ΤΑΞΙΔΙΑ ΨΥΧΗΣ-"Το puzzle του Αυτισμού",

 
 marieta iosifidou

"Το puzzle του Αυτισμού",

της Μαριέτας Ιωσηφίδου
κοινωνική-κλινική ψυχολόγος

ΑΥΤΙΣΜΟΣ

Στην σημερινή μας παρουσίαση, θα προσεγγίσουμε ενημερωτικά, τον όρο Αυτισμός.
΄Εναν όρο, που έχει εισβάλλει στη ζωή πολλών οικογενειών τα τελευταία 30 χρόνια στην Ελλάδα και από το 1911 στην Αμερική. Ετυμολογικά , ο όρος «Αυτισμός» προέρχεται ετυμολογικά από την ελληνική λέξη «εαυτός» και υποδηλώνει την απομόνωση ενός ατόμου στον εαυτό του.
Διάχυτες Αναπτυξιακές Διαταραχές (Δ.Α.Δ.)
Είναι ένα σύνολο διαταραχών, που χαρακτηρίζονται από σοβαρά ελλείμματα σε πολλούς τομείς της ανάπτυξης, για αυτό το λόγο ονομάζονται «διάχυτες». Στις ΔΑΔ εντάσσονται και οι «Διαταραχές του Αυτιστικού Φάσματος» αναφέρονται σε σοβαρές νευροψυχιατρικές καταστάσεις που οφείλονται σε δυσλειτουργία του εγκεφάλου ως προς τον τρόπο που ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί τις πληροφορίες και διαρκούν ολόκληρη τη ζωή . Οι Διαταραχές του Αυτιστικού Φάσματος, περιλαμβάνουν 3 σοβαρές συμπεριφορικές διαταραχές με
1ον : κύριο εκπρόσωπό τους τον Αυτισμό είναι μία σοβαρή νεύρο-ψυχολογική διαταραχή, που διαρκεί μία ολόκληρη ζωή, δεν θεραπεύεται και είναι συνήθως παρούσα από τη γέννηση του παιδιού. Χαρακτηρίζεται από μειωμένη κοινωνική αλληλεπίδραση και επικοινωνία, καθώς και από περιορισμένη, επαναλαμβανόμενη και στερεότυπη συμπεριφορά. Περισσότερο, θα αναφερθούμε αναλυτικά πιο κάτω.
Οι δύο άλλες Διαταραχές του Φάσματος του Aυτισμού (ASD) είναι
2ον: το σύνδρομο Άσπεργκερ, στο οποίο δεν παρατηρείται καθυστέρηση στη γνωστική ανάπτυξη και τη γλώσσα. Σύνδρομο Asperger (AS) είναι μια συμπεριφορική διαταραχή που εντάσσεται στις Διάχυτες Αναπτυξιακές Διαταραχές και ειδικότερα, στις Διαταραχές του φάσματος του αυτισμού , η πιο ελαφριά μορφή Αυτισμού, που χαρακτηρίζεται από μειωμένη κοινωνική αλληλεπίδραση και επαναλαμβανόμενα πρότυπα συμπεριφοράς, ενδιαφερόντων και δραστηριοτήτων.
Το σύνδρομο αυτό δεν παρατηρούνται σημαντικές καθυστερήσεις της απόκτησης της γλώσσας, αλλά μπορεί να υπάρχει καθυστέρηση στην απόκτηση των κινητικών δεξιοτήτων . Αδεξιότητα , αμηχανία μπορεί να υπάρχουν, αλλά είναι σχετικά μεσαίας ανάπτυξης. σύμφωνα με εκτιμήσεις και έρευνες, τα στατιστικά δείχνουν ότι δύο από 10.000 παιδιά πάσχουν από τη διαταραχή. Τα αγόρια είναι τρεις έως τέσσερις φορές περισσότερες πιθανότητες από τα κορίτσια να έχουν Asperger Syndrom. Τα παιδιά με Σύνδρομο Asperger-΄Ασπεργκερ , και πάλι υπό συνθήκες και εκτιμώντας την κάθε περίπτωση εξατομικευμένα, εντάσσονται στις κανονικές τάξεις εκπαίδευσης με ί βοήθεια ειδικού παιδαγωγού.
3ον: Η Εκτεταμένη διαταραχή της ανάπτυξης - Μη προσδιοριζόμενη αλλιώς (PDD-NOS), όπου διαγιγνώσκεται όταν δεν πληρούνται επαρκώς τα κριτήρια για τις άλλες δύο διαταραχές
Ο Αυτισμός
Κύρια χαρακτηριστικά του αυτισμού είναι , η ποιοτική απόκλιση στους τομείς
• Κοινωνικής αλληλεπίδρασης, απουσία ή την βλάβη της κοινωνικής αλληλεπίδρασης
• Δημιουργίας σχέσης – κοινωνικοποίηση
• Λεκτική και μη-λεκτική επικοινωνία
• Τομέας σκέψης-φαντασίας-συμβολικό παιχνίδι
• Τομέας συμπεριφοράς (κοινό χαρακτηριστικό είναι το περιορισμένο, άκαμπτο, επαναλαμβανόμενο ρεπερτόριο δραστηριοτήτων και ενδιαφερόντων
Eξαιτίας της σοβαρότητας και της ποικιλίας των συμπτωμάτων, η διαταραχή συχνά αναφέρεται ως Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος.
H αυτιστική διαταραχή δεν είναι απαραίτητο ότι θα εμφανιστούν τα ίδια συμπτώματα σε όλα τα παιδιά ούτε και στην ίδια ηλικία. Σε άλλα άτομα εμφανίζονται νωρίτερα και άλλα αργότερα.
Η Αυτιστική διαταραχή, επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο ένα πρόσωπο επικοινωνεί με το περιβάλλον του έμψυχο και άψυχο, περιορίζει την ικανότητά του να συνάψει σχέσεις με άλλα πρόσωπα με έναν ουσιαστικό τρόπο, να αναπτύσσει φιλίες, να κατανοεί συναισθήματα των άλλων.
Η Διάγνωση γίνεται από παιδοψυχολόγο και παιδοψυχίατρο σε συνεργασία με διεπιστημονική ομάδα (εργοθεραπευτή, λογοθεραπευτή) η οποία και καλείται να αντιμετωπίσει, να ενημερώσει και να εκπαιδεύσει τους γονείς και το περιβάλλον του παιδιού. Σύμφωνα με το DSM-IV-TR (2000) που είναι και το επίσημο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών, η επίσημη διάγνωση γίνεται γύρω ή μετά το δεύτερο έτος της ηλικίας.
ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ και Χαρακτηριστικά ΤΟΥ ΑΥΤΙΣΜΟΥ
ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣH
• Έκπτωση στην κοινωνική αλληλεπίδραση
• Οι γονείς αισθάνονται ότι δεν έχουν επαφή με το παιδί τους, γιατί δεν τους κοιτάζει στα μάτια, δεν τους γελά, δεν επιζητά πάντα την αγκαλιά τους, δεν ξέρουν γιατί κλαίει, ή δεν μπορούν να το ησυχάσουν όταν κλαίει.
• Δεν αλλάζει εύκολα - και ανάλογα με τα γεγονότα - έκφραση το πρόσωπό του, κάποιες φορές δεν ανταποκρίνεται στο όνομά του ή γενικά στο οποιοδήποτε κάλεσμα.
• Μία από τις μεγαλύτερες δυσκολίες των παιδιών με αυτισμό είναι η δυσκολία τους να δεχτούν κάτι καινούργιο π.χ. καινούργια ρούχα, αντικείμενα, συνήθειες, πρόγραμμα. Δείχνουν προσκόλληση σε κάποιες ρουτίνες και όταν τους αλλάζουμε κάτι νιώθουν ανασφαλή
• Δείχνει απομονωμένο και αδιάφορο.
• Δεν αναζητά σχεδόν ποτέ την παρέα των άλλων παιδιών.
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΥ
• Έκπτωση στην επικοινωνία
• σε άτομα με επαρκή ομιλία, έκδηλη έκπτωση της ικανότητας να αρχίσουν ή να διατηρήσουν μία συζήτηση με άλλους
• Περίπου το 50% των αυτιστικών παιδιών δε μιλάνε. Συχνά αργούν να μιλήσουν ή δε μιλάνε καθόλου. Και στην περίπτωση όμως που ένα παιδί μιλήσει συναντάμε τις ακόλουθες ιδιομορφίες:
• Το παιδί συγχέει συχνά το 1ο με το 2o πρόσωπο.
• Το παιδί συχνά επαναλαμβάνει αυτό που λέμε. Αυτό το φαινόμενο το ονομάζουμε ηχολαλία.
• Επίσης συχνά λέμε ότι ο λόγος του παιδιού είναι στερεοτυπικός και όχι επικοινωνιακός. Αυτό σημαίνει πως ο λόγος του παιδιού μπορεί να απαρτίζεται από επαναλαμβανόμενες προτάσεις ή λέξεις που δεν έχουν στόχο την επαφή και επικοινωνία.
• Ο λόγος είναι συχνά μονότονος, μηχανικός, χωρίς ρυθμό και χρώμα
• έκπτωση στη χρησιμοποίηση πολλών εξωλεκτικών συμπεριφορών, όπως η βλεμματική επαφή, η έκφραση του προσώπου, η στάση του σώματος και οι χειρονομίες για τη ρύθμιση της κοινωνικής συναλλαγής
• Περιορισμένοι, επαναλαμβανόμενοι και στερεότυποι τύποι συμπεριφοράς
• Βλάβη στη φαντασία(ανεπαρκής)
ΚΙΝΗΤΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΚΙΝΗΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
• Κάποια από τα παιδιά με αυτισμό παρουσιάζουν δυσκολίες ή καθυστερήσεις στην κινητική τους ανάπτυξη. Έτσι μπορεί να φοβούνται να σκαρφαλώσουν, να περάσουν από κάτω, κλπ….. Παρουσιάζουν συχνά αδεξιότητα και ανωριμότητα στην κίνηση .Μπορεί π.χ. να μη συντονίζουν τα χέρια τους με τα πόδια τους όταν περπατούν ή μπορεί να περπατούν με το κεφάλι και τους ώμους σκυμμένα μπροστά. Επίσης έχουν συχνά φτωχό συντονισμό των λεπτών κινήσεων.
• Επίσης παρουσιάζουν συχνά και κινητικές στερεοτυπίες π.χ. “ φτερουγίζουν” όπως λέμε ή κουνιούνται ρυθμικά μπρος – πίσω, κλπ… στερεοτυπικές κινήσεις
ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΙ – ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΟΙ ΦΟΒΟΙ
• Το παιδί με αυτισμό, μπορεί να δείχνει παράτολμο σε επικίνδυνες καταστάσεις, ενώ αντίθετα μπορεί να πανικοβάλλεται μπροστά σε κάτι μη αναμενόμενο ή σε κάτι που δεν αντιστοιχεί στη χρονολογική του ηλικία, π.χ. ένα αντικείμενο του σπιτιού, ή ένα ακίνδυνο ζώο.
ΙΔΙΑΙΤΕΡΕΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ
• Συχνά τα παιδιά με αυτισμό παρουσιάζουν εμμονές με κάποιες τροφές και απέχθεια για κάποιες άλλες .Επίσης μπορεί να μη δοκιμάζουν τροφές με ένα συγκεκριμένο χρώμα( π.χ. δεν τρώνε τίποτα πράσινο).Επίσης μπορεί να τρώνε την τροφή με ένα συγκεκριμένο τρόπο(π.χ. ξεχωρίζουν τα συστατικά και τρώνε ορισμένα από αυτά).
Σημαντικό στην μικρή αυτή ανάλυση του Αυτιστικού Φάσματος, να αναφέρουμε ότι , η κάθε περίπτωση-συμπεριφορά που ανήκει στο Φάσμα του Αυτισμού είναι Μοναδική , Αναλύεται διεξοδικά από την διεπιστημονική ομάδα (παιδοψυχίατρο, παιδοψυχολόγο, παιδαγωγό, εργοθεραπευτή, λογοθεραπευτή, γυμναστή ειδικής αγωγής, μουσικοθεραπευτή), δημιουργείται ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα που ακολουθείται από κοινού (σχολείο – οικογένεια) , ξεκινάμε πάντα από την εκπαιδευτική δυνατότητα του παιδιού- ατόμου και με βάση αυτό αναπτύσσονται οι δεξιότητές του στο βαθμό που μπορούν. Βασική αρχή αντιμετώπισης της Αυτιστικής Συμπεριφοράς,
• Σταθερό περιβάλλον
• Χωροθέτηση και χρονοθέτηση του ημερήσιου προγράμματος του Ατόμου με Αυτισμός (κατά κανόνα μέσα από εικόνες ) ώστε να γνωρίζει τι θα ακολουθήσει .
• Ενημέρωση του ατόμου σχετικά με το τι πρόκειται να κάνει, λεκτικά και μη λεκτικά ανάλογα με το επίπεδο των δεξιοτήτων του.
Τρόπος συμπεριφοράς απέναντι σε άτομο με Αυτισμό:
Θα πρέπει να σεβόμαστε την ιδιαιτερότητα συμπεριφορά του ατόμου, να ακολουθούμε τις ανάγκες της συμπεριφοράς του π.χ. μπορεί να μην θέλει να το αγγίζουν ή να αποφεύγει την σωματική επαφή.
Να ακολουθούμε τις ανάγκες του και οπωσδήποτε να ενημερωνόμαστε από το οικείο του περιβάλλον (οικογένεια ή θεραπευτές) για το ρεπερτόριο των συμπεριφορών του.
Ελληνική Βιβλιογραφία σχετική με τον Αυτισμό:
• Rutter, M. (1990). Νηπιακός αυτισμός: Σύγχρονες αντιλήψεις και αντιμετώπιση. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. Schall, C. (2000).
• Family perspectives on raising a child with autism. Journal of child and family studies. 9:409-423. Schopler, E. (1995).
• Εγχειρίδιο επιβίωσης γονέων. Ένας οδηγός για την επίλυση κρίσεων στον αυτισμό και τις συναφείς αναπτυξιακές διαταραχές. Αθήνα: Δάρρας. Wing, L. (1993).
• Διαταραχές του φάσματος του αυτισμού (ένας οδηγός για τη διάγνωση)-Οι αναπηρίες των αυτιστικών παιδιών (ένας βοηθός για τη διάγνωση). Αθήνα: Ελληνική Εταιρία Προστασίας Αυτιστικών Ατόμων. Βαφιά, Β. (2008).
• Αυτισμός και σύνδρομο Asperger. Παιδαγωγικό Βήμα Αιγαίου. 70:14-21. Βερνάδος, Μ. & Τερεζάκη, Μ. (2004).
• Αυτισμός και Διάχυτες Αναπτυξιακές Διαταραχές. Αθήνα :Βήτα Γενά, Α. (2007).

"ΠΡΩΤΗ είδηση" (ηλεκτρονική εφημερίδα)