Πρώτη Σερρών: αφιερωμα-Μακεδονική παράδοση...

Πρώτης Σερρών-Γυναικεία Μακεδονική φορεσιά 
Γυναικεία φορεσιά από την Πρώτη Σερρών.
Αστικού τύπου ενδυμασία διαδεδομένη σε πολλά χωριά στους πρόποδες του Παγγαίου όρους.

Κιουπκιουλούδα (Πρώτη Σερρών) - Μακεδονικά τραγούδια

 

 

Greek folk music

Μακεδονικό παραδοσιακό τραγούδι της αγάπης από το χωριό Πρώτη (παλιά ονομασία Κιούπκιοϊ) του νομού Σερρών. Η Πρώτη είναι ένα πολύ παλιό και μεγάλο χωριό της Ανατολικής Μακεδονίας, χτισμένο στις βόρειες υπώρειες του όρους Παγγαίο. Η γεωγραφική του θέση και η πληθυσμιακή του αύξηση επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό το τοπικό μουσικοχορευτικό ύφος, το οποίο αν και παρουσιάζει πολύ μεγάλη συγγένεια και κοινά χαρακτηριστικά με τα χωριά της δυτικής Καβάλας, εντούτοις διακρίνεται από τοπικά τραγούδια με ένα αστικό μουσικό υπόβαθρο. Η Κιουπκιουλούδα είναι η κάτοικος του χωριού Κιούπκιοϊ (παλιά ονομασία της Πρώτης), το οποίο στα τούρκικα σημαίνει "χωριό των Πυθαριών". Η κατάληξη -ούδης, -ούδα είναι υποκοριστική, χαρακτηριστική των βορείων ελληνικών ιδιωμάτων εν γένει και κυρίως της Μακεδονίας, κάτι που έχει αποτυπωθεί και στα επώνυμα των βορειοελλαδιτών. Το τραγούδι είναι γνωστό και στα γύρω χωριά της περιοχής της Ζίχνης, ιδιαίτερα στα γειτνιάζοντα με την Πρώτη. Τραγούδι: Χορωδία νέων Αγίου Δημητρίου Σιάτλ ΗΠΑ (Seattle's St. Dimitrios youth choir) Κλαρίνο, ούτι και λαούτο: Χρήστος Γωβέτας Κανονάκι: Ruth Hunter Δίσκος: "Μια Κιουπκιουλούδα - Τραγούδια της Πρώτης Σερρών/ Mia Kioupkiouloudha - Songs from Proti Serron" ***Οφείλω ένα πολύ μεγάλο ευχαριστώ στον κύριο Χρήστο Γωβέτα, έναν εξαίρετο μουσικό, ο οποίος διαμένει στις ΗΠΑ και κατάγεται από την Πρώτη Σερρών, για την ευγενική παραχώρηση του ηχητικού υλικού και την άδειά του για τη δημοσίευσή του. Επίσης όλοι οφείλουμε να χαιρετίσουμε την προσπάθεια του ιδίου, των μουσικών που τον πλαισιώνουν και των νέων Ελληνόπουλων του Σιάτλ που κρατούν τις ρίζες τους ζωντανές.*** Οι στίχοι: 'Δω στουν απάν', Κιουπκιουλούδα μ' αμάν 'δω στουν απάν' του μαχαλά 'δω στουν απάν' του μαχαλά παίζουν νταούλια και βιουλιά. Δεν άδειασα να πάω να ιδώ, την μάνα μου την προϊβοδώ σύρε μάνα μου για να ιδείς (κι αν είναι αλήθεια να μου πεις. Κι αν είναι αλήθεια να μου πεις, φέρε μαχαίρι να σφαγώ).

 

Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας αλλά και αργότερα ξακουστά και σπουδαία χωριά, όπως η Νικήσιανη, Ροδολίβος, Πρώτη, Αγγίστα, Κορμίστα, Μ. Σούλι, Κρηνίδα, Αγγίστα, Παλαιοκώμη παρουσίασαν μεγάλη οικονομική άνθηση, αφού τα κύρια προϊόντα που καλλιεργούσαν οι κάτοικοι, το βαμβάκι και ο καπνός είχαν μεγάλη ζήτηση στις χώρες της κεντρικής Ευρώπης. Έτσι ανθούσε το εμπόριο με το εξωτερικό και σε αντάλλαγμα εισήγαγαν προϊόντα που τους επέτρεπαν να συμπεριφέρονται σαν αστοί. Αυτό φαίνεται από τον τρόπο ζωής τους, από τα μεγάλα και καλαίσθητα σπίτια τους, αλλά και από τον τρόπο ένδυσής τους.

Εισβάλλει, όπως ήταν φυσικό, πολύ εύκολα η νεότερη Ευρωπαϊκή μόδα, με σύμμαχο και τη βιομηχανική επανάσταση που άρχισε τότε να διαφαίνεται και στον Ελληνικό χώρο, που στην περίπτωση του ενδύματος επισημαίνεται με τη ραπτομηχανή και τα φιγουρίνια.
Μια τέτοια φορεσιά με αυτά τα χαρακτηριστικά είναι η μοναδική φορεσιά από την Πρώτη Παγγαίου. Τίποτε δεν έχει να θυμίσει φορεσιά χωρική. Το φουστάνι από πανάκριβο για την εποχή του, αλλά και για τη σημερινή εποχή ύφασμα, σε θαυμάσιους χρωματισμούς, είναι ραμμένο σε στιλ Ευρωπαϊκό, καταργείται η ποδιά και αντί αυτής σχηματίζεται μία ποδιά πάνω στο φόρεμα με δαντέλες, το κοντό γιλέκο μεσάτο, σαν να ράφτηκε σήμερα και το μπούστο του φορέματος στολισμένο με βαμβακερή δαντέλα. Ακόμη και η μαντήλα είναι εισαγωγής, αφού ακόμη και πρόσφατα οι γυναίκες της Πρώτης αν ρωτηθούν για την ονομασία της θα σου απαντήσουν ότι το όνομα της μαντήλας είναι «Ευγένα». Βέβαια ίσως και να μην γνωρίζουν ότι το όνομά της το οφείλει η μαντήλα στην προέλευσή της. Είναι λοιπόν οι μαντήλες όλες εκείνης της εποχής από τη Βιέννη!

Μακεδονική παράδοση - Macedonian traditions.

Πηγή: http://www.les.gr/imatiothiki/serraikes-foresies/astikes

Επιμέλεια:Παύλος Π.Νούνης