Αφιέρωμα: Η υπόγεια πόλη της Μαλακοπής στην Καππαδοκία

ΑΠΙΣΤΕΥΤΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

Το 1963 ένας κάτοικος του χωριού Μαλακοπή (Derinkuyu στα Τουρκικά, που σημαίνει Βαθύ Πηγάδι) στη περιοχή της Καππαδοκίας, γκρεμίζοντας ένα τοίχο στο σπίτι του που ήταν -όπως όλα της περιοχής- σκαμμένο στο βράχο, ανακάλυψε έκπληκτος, ότι πίσω από τον βράχο υπήρχε ένα μυστηριώδες δωμάτιο το οποίο δεν είχε ξαναδεί. Αυτό το δωμάτιο τον οδήγησε σ’ ένα άλλο και μετά σε άλλο και ούτω καθ’ εξής.
Οι αρχαιολόγοι άρχισαν να μελετούν την υπόγεια πόλη και έφτασαν στα 40 μ. βάθος. Τελικά ανακαλύφθηκαν 11 επίπεδα εκ των οποίων μόνο στα οκτώ πρώτα είναι δυνατή η επίσκεψη, κάτι που ξεκίνησε το 1969. Στα υπόλοιπα γίνονται ακόμα μελέτες και ανασκαφές, από τους αρχαιολόγους.

Αρχικά κτίστηκε από τους Φρύγες, μεταξύ 8ου και 7ου αιώνα π.Χ. σύμφωνα με το τουρκικό τμήμα πολιτισμού και μετά διευρύνθηκε κατά τη βυζαντινή εποχή. Πιθανόν όμως αυτό να έγινε και από τους Χιττίτες ακόμα παλαιότερα όπως το 1.400 π.Χ. Η αρχαιότερη γνωστή πηγή είναι ο Ξενοφών ο οποίος αναφέρει στο έργο του ‘Ανάβασις’ ότι οι τρωγλοδύτες κάτοικοι της Ανατολίας έσκαβαν υπόγεια τα σπίτια τους με την άνεση να χωρούν ολόκληρη οικογένεια, με οικόσιτα ζώα και αποθήκες τροφίμων.
Η υπόγεια πόλη στο σημερινό Derinkuyu έχει όλα τα χαρακτηριστικά στοιχεία που υπάρχουν και στις άλλες υπόγειες πόλεις- συγκροτήματα της ευρύτερης περιοχής της Καπαδοκίας όπως: εργαστήρια κρασιού και ελαίου, στάβλους, κελάρια, δωμάτια αποθήκευσης, τραπεζαρίες και παρεκκλήσια. Μοναδικό στοιχείο στο συγκρότημα του Derinkuyu, το οποίο βρίσκεται στο δεύτερο επίπεδο, είναι ένα ευρύχωρο δωμάτιο με μια θολωτή οροφή.

Έχει αναφερθεί ότι αυτό το δωμάτιο χρησιμοποιήθηκε ως Θρησκευτική Σχολή ενώ τα δωμάτια στο αριστερό του μέρος προοριζόταν για μελέτη. Μεταξύ των τρίτου και τέταρτου επιπέδου υπάρχει μια κάθετη σκάλα. Αυτό το πέρασμα οδηγεί σε μια σταυροειδή εκκλησία στο χαμηλότερο επίπεδο. Η 55μ. κυλινδρική στήλη εξαερισμού, εμφανίζεται να χρησιμοποιείται ως φρεάτιο. Η κυλινδρική στήλη παρείχε επίσης το νερό για να πλένονται οι διαμένοντες, όταν ο εξωτερικός κόσμος δεν τους ήταν προσιτός.
Την πόλη μπορούσαν να την σφραγίσουν από μέσα με μεγάλες πέτρινες πόρτες. Διέθετε επίσης αποθήκες, πηγές και φρεάτια εξαερισμού που έφταναν μέχρι 30 μ. βάθος, έτσι καθιστούσαν δυνατή τη μακροχρόνια παραμονή σ’ αυτές. Η υπόγεια πόλη στη Μαλακοπή (Melegubu ή Derinkuyu) είναι η μεγαλύτερη που έχει ανασκαφθεί στην Τουρκία.

Το συγκρότημα έχει συνολικά 11 επίπεδα, αν και πολλά από αυτά δεν έχουν ανασκαφεί. Καλύπτει μια έκταση 2.000 τετραγωνικών ποδών, η οποία πιθανόν να φτάνει τα 7.000 τετραγωνικά πόδια (650 τετρ. μέτρα). Κάθε επίπεδο θα μπορούσε να κλείσει ανεξάρτητα από τα άλλα. Η πόλη είναι συνδεδεμένη με άλλες υπόγειες πόλεις με σήραγγες πολλών χιλιομέτρων.
Μια από τις βαριές πέτρινες πόρτες, οι οποίες απομόνωναν το υπόγειο συγκρότημα από τον έξω κόσμο. Αυτές έχουν ένα ύψος 1-1.5 μ, 30-50 εκατ. στο πλάτος και ζυγίζουν 200-500 κιλά. Η τρύπα στο κέντρο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να ανοιγοκλείνει η πόρτα-μυλόπετρα, ή για να βλέπουν ποιός είναι στην άλλη πλευρά. Πολλές παγίδες είχαν σχεδιαστεί για να παραπλανήσουν, να απομονώσουν και να φυλακίσουν τους εισβολείς οι οποίοι εάν έπεφταν μέσα ήταν καταδικασμένοι σε αργό και μαρτυρικό θάνατο.

Οι επιτιθέμενοι, γνωρίζοντας τις παγίδες που περιμένουν αυτούς που εισβάλλουν, συνήθως προσπαθούσαν να κάνουν τον τοπικό πληθυσμό να αφήσει τα καταφύγιά του, με τη δηλητηρίαση των φρεατίων. Οι κατασκευαστές όμως είχαν προβλέψει και αυτόν τον κίνδυνο και είχαν ανοίξει πηγάδια τα οποία ποτέ δεν έφθαναν στο επίπεδο της επιφάνειας της γης.
Η υπόγεια πόλη στη Μαλακοπή χρησιμοποιείτο για να κρύβονται και οι πρώτοι Χριστιανοί, που κατόρθωναν να ξεφύγουν από τη δίωξη της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Όλα τα ευρήματα των ανασκαφών, σε αυτές τις υπόγειες κατασκευές ανήκουν στη μέσο βυζαντινή περίοδο, δηλαδή μεταξύ του 5ου και του 10ου αιώνα μ.Χ.
Οι υπόγειες κατασκευές, χρησιμοποιούνται γενικά ως καταφύγιο και για θρησκευτικούς λόγους, οι διαμάχες γύρω από τους οποίους αυξάνονται κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Οι Ελληνόφωνες χριστιανικές κοινότητες της περιοχής προστατεύονταν κλείνοντας τις πόρτες των καταφυγίων, για να αποφύγουν τις αραβικές επιδρομές του χαλιφάτου Umayad που άρχισαν τον 7ο αιώνα και των Αβασιδών αργότερα.

Οι υπόγειες πόλεις στη Καππαδοκία είναι πάρα πολλές (τουλάχιστον 200 με δύο επίπεδα και 40 με τρία και πάνω) και έχουν κοινά χαρακτηριστικά γνωρίσματα όπως δωμάτια για την αποθήκευση τροφίμων, κουζίνες, στάβλους, εργαστήρια κρασιού ή ελαίου και αγωγούς για τον εξαερισμό. Η υπόγεια πόλη της Μαλακοπής, με τα ένδεκα επίπεδα και το μεγάλο βάθος της των 85 μέτρων, ήταν αρκετά μεγάλη για να προστατεύσει από 3 έως και 50 χιλιάδες ανθρώπων, μαζί με το ζωικό τους κεφάλαιο.

http://www.defencenet.gr/defence/item/

Μαλακοπή Πυλαίας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Η Μαλακοπή αποτελεί συνοικία της ανατολικής πλευράς του πολεοδομικού συγκροτήματος Θεσσαλονίκης. Βρίσκεται στα νοτιοανατολικά του κέντρου και καταλαμβάνει μικρό τμήμα στα ανατολικά της Τούμπας. Συνορεύει στα βορειοανατολικά με το συνοικισμό Κωνσταντινοπολιτών και το δάσος του Σέιχ Σου, στα Νότια με τον κεντρικό συνοικισμό της Πυλαίας, τμήματα της Κάτω Τούμπας και της Χαριλάου. Διοικητικά το μεγαλύτερο κομμάτι της περιοχής ανήκει στο Δήμο Πυλαίας, ωστόσο το βόρειο κομμάτι βρίσκεται στο Δήμο Θεσσαλονίκης.
Την περιοχή διασχίζουν δυο ρέματα, το ρέμα Σταγειρίτη και η περιφερειακή τάφρος, που κατασκευάστηκε την δεκαετία του 1950 επί πρωθυπουργίας Κωνσταντίνου Καραμανλή από την Μ.Ο.Μ.Α. (Μεικτή Ομάδα Μηχανημάτων Ανασυγκροτήσεως), για να μαζέψουν τα ρέματα και να προστατέψουν τις περιοχές Τριανδρίας, Τούμπας και Χαριλάου από τις πλημμύρες. Παράλληλα στην περιφερειακή τάφρο βρίσκεται το λεγόμενο "ανάχωμα", που χρησιμεύει ως πεζόδρομος και τόπος αναψυχής, λόγω της βλάστησης. Η περιοχή νότια του αναχώματος αναφέρεται και ως "Κάτω Μαλακοπή"
Η περιοχή της Μαλακοπής συγκοινωνιακά εξυπηρετείται από τις λεωφορειακές γραμμές 14 και 12 (προς Κέντρο) και 30 (προς Χαριλάου, Ντεπό και Τριανδρία), καθώς και από τα τοπικά λεωφορεία του Δήμου Πυλαίας
Λειτουργούν 2 Δημοτικά Σχολεία (105ο και 109ο Δημοτικό Θεσσαλονίκης), 2 Γυμνάσια (1ο και 2ο Γυμνάσιο Μαλακοπής) και 2 Λύκεια (10ο και 12ο Γενικό Λύκειο Θεσσαλονίκης). Βόρειοανατολικά του κτιριακού συγκροτήματος του 105ου Δημοτικού Σχολείου βρίσκεται το γήπεδο του Ποδοσφαιρικoύ Ομίλου Μαλακοπής. Επίσης επί της οδού Σταγειρίτη βρίσκεται ο Ιερός Ναός Αγίου Χριστοφόρου.
Η περιοχή της Μαλακοπής υδροδοτούνταν από περιφερειακό δίκτυο υδροδότησης μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου 2008, οπότε και συνδέθηκε απευθείας με το ενιαίο δίκτυο της Ε.Υ.Α.Θ.

Μαλακοπη

Η Μαλακοπή βρίσκεται 75 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Καισαρείας και 25 χιλιόμετρα νότια της Νεάπολης. Η Μαλακοπή ήταν στα βυζαντινά χρόνια το απόρθητο κάστρο Μαλακοπαία, όπως αναφέρεται στα χειρόγραφα του έπους «Διγενής Ακρίτας».Για την παραγωγή του ονόματος Μαλακοπή υπάρχουν διάφορες εκδοχές. Σύμφωνα με μία από αυτές παράγεται από το Μάλα και Κόπος, που σημαίνει πάρα πολύ κούραση, γιατί λόγω του άνυδρου της περιοχής, οι κάτοικοι αναγκάζονταν με πολύ κόπο να το βγάζουν το νερό από τα πηγάδια βάθους 70-80 μέτρων. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή, ονομάστηκε Μελεκοπή από την κοιλάδα Κοπτ, που στα αρχαία χρόνια χώριζε το χωριό σε δυο μέρη (μέλη). Οι Έλληνες μιλούσαν παραφθαρμένα ελληνικά.

Ο αυτοκράτορας Ιωάννης Τσιμισκής έχτισε το 970 στη Μαλακοπή την εκκλησία των Αγίων Θεοδώρων. Στη θέση της παλιάς εκείνης εκκλησίας, οι Ρωμιοί της Κάτω συνοικίας έχτισαν, γύρω στα 1861 τον ομώνυμο μεγαλοπρεπή ναό, χρησιμοποιώντας τα μάρμαρα της παλιάς εκκλησίας. Στη Μαλακοπή υπήρχαν επίσης και άλλες εκκλησίες, όπως η υπόγεια εκκλησία των Αγίων Αναργύρων. Η εκκλησία των Αγίων Αναργύρων ήταν ξακουστή για τα θαύματά της. Δεξιά του ιερού της υπάρχει αγίασμα. Ακόμη και σήμερα προστρέχουν σ’ αυτήν ασθενείς για να βρουν γιατρειά από τους Άγιους Ανάργυρους. Εκκλησιαστικά οι Ρωμιοί του χωριού αυτού υπάγονταν στη Μητρόπολη του Ικονίου.

Στη Μαλακοπή βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος Ντερίνκουγιου, το μεγάλος αυτό ανθρώπινο δημιούργημα, που φτάνει σε βάθος περίπου 85 μέτρα και διαρθρώνεται σε οχτώ υπόγεια επίπεδα, λαξευμένα μέσα στη γη. Είναι η μεγαλύτερη και η πιο καλά διατηρημένη υπόγεια πολιτεία της Καππαδοκίας. Η λάξευσή της πρέπει να άρχισε στα χρόνια των Χετταίων.

Η Μαλακοπή ήταν κόμβος και το κέντρο της αγοράς στην περιοχή, γι’ αυτό οι κάτοικοι από τα γειτονικά μέρη έσπευδαν εκεί να πουλήσουν ή να αγοράσουν προϊόντα και να εξυπηρετηθούν από το ταχυδρομείο ή το τηλεγραφείο του χωριού. Οι Μαλακοπίτες παλαιότερα ασχολούνταν περισσότερο με τη γεωργία αλλά, λόγω της λειψυδρίας, η γεωργική παραγωγή ήταν μικρή.

Πολλοί κάτοικοι της Μαλακοπής μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών εγκαταστάθηκαν στο συνοικισμό της Τούμπας στη Θεσσαλονίκη και ονόμασαν τον καινούριο τόπο τους Νέα Μαλακοπή. 

Σαράντα οικογένειες πήγαν στην Αραβισσό Γιαννιτσών, από την οποία όμως έφυγαν οι περισσότερες και μετοίκησαν στη Θεσσαλονίκη. Δεκαπέντε οικογένειες εγκαταστάθηκαν στα Γιαννιτσά και άλλες στην Αθήνα, στον Πειραιά, στη Δράμα και στην Καβάλα.

http://www.kappadokes.gr/index.php?option=com_content&view