Μπροστά σε έναν θυμωμένο έφηβο: τι κάνουμε και τι όχι.
Όταν ο έφηβός μας είναι θυμωμένος μαζί μας και ουρλιάζει, πολλοί από εμάς μπαίνουμε στον πειρασμό να αντεπιτεθούμε και να φωνάξουμε δυνατότερα, για να “νικήσουμε» στον καυγά. Όμως, πού οδηγεί τελικά αυτό; Είναι απολύτως φυσιολογικό να θέλουμε να υπερασπιστούμε τους εαυτούς μας όταν κάποιος «πατάει τα κουμπιά μας» και μας προκαλεί, με οποιοδήποτε τρόπο. Χωρίς να το καταλαβαίνουμε, συχνά σαν γονείς υιοθετούμε εσωτερικά το σύνθημα : «Δεν πρόκειται να αφήσω το παιδί μου να με ποδοπατήσει”. Ο πειρασμός να ανταπεπιτεθούμε είναι τόσο μεγάλος, ώστε κάθε αντίσταση μοιάζει αδύνατη.
Ωστόσο, το να υποκύψουμε σε αυτό τον πειρασμό μπορεί να κοστίσει με τρόπους που πιθανόν δεν μπορούμε να φανταστούμε. Όταν με τη σειρά μας ουρλιάζουμε ή ξεσπάμε σε έναν ήδη εξοργισμένο έφηβο, απλά τον προκαλούμε ρίχνοντας λάδι στη φωτιά -ή για να το πούμε αλλιώς, κλιμακώνουμε τη σύγκρουση. Εκτός αυτού, ο καυγάς τραβάει σε μάκρος -όσο ο ενήλικας προσπαθεί να «νικήσει» και να επιβληθεί, τόσο δυνατότερα φωνάζει και ξαφνικά,ο έλεγχος χάνεται και ο έφηβος αρχίζει να πετάει πράγματα... Όταν κάτι τέτοιο συμβεί, που βρίσκεται το τέρμα;
Ο ενήλικας πρέπει να κατανοήσει ότι το να ανταποδώσει τις φωνές, εκτός του ότι παρατείνει τη σύγκρουση και ενθαρρύνει τον έφηβο να συνεχίσει, σημαίνει ότι εγκαταλείπει τη δύναμή του. Τη στιγμή που το κάνει, γονιός και έφηβος βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο: είναι ίσοι. Ο ενήλικας χρησιμοποιεί την ίδια ακριβώς αρνητική συμπεριφορά και θα συνεχίσει να εισπράτει ακόμα περισσότερη από τον έφηβο, ξανά και ξανά. Με το να κατεβάζει τον εαυτό του στο επίπεδο του παιδιού, αυτό κερδίζει αυτόματα την αίσθηση ότι έχει τον έλεγχο γιατί έχει καταφέρει να κάνει το γονιό να χάσει το δικό του.
Τι να ΜΗΝ κάνετε:
- Μην ουρλιάξετε, βρίσετε, ή χαρακτηρίσετε: Δεν υπάρχει καμιά δικαιολογία για να γίνει κάποιος λεκτικά κακοποιητικός –είτε πρόκειται για το παιδί σας, είτε για εσάς. Με τον ίδιο τρόπο που ο ρόλος του θιγμένου δεν δικαιολογεί την κακή συμπεριφορά του εφήβου σας προς κανέναν, έτσι και η κακή συμπεριφορά του προς εσάς δεν δικαολογεί βρισιές, ουρλιαχτά και χαρακτηρισμούς εκ μέρους σας. Η λεκτική βία απλώς χειρετερεύει τα πράγματα, τόσο βραχυπρόθεσμα, αφού κλιμακώνει τον καυγά, όσο και μακροπρόθεσμα με το να εγκαθιστά εχθρικότητα στη σχέση σας με το παιδί σας.
- Μην απειλήσετε με συνέπειες: Δεν είναι σχεδόν ποτέ αποτελεσματικό να απειλείσετε τον έφηβο με συγκεκριμένες συνέπειες ενώ βρίσκεστε «εν βρασμώ». Για παράδειγμα, το να πείτε «Αν δεν σταματήσεις θα σου πάρω τον υπολογιστή για μια εβδομάδα», δεν είναι καθόλου πιθανό ότι θα κάνει το παιδί σας να σταματήσει ξαφνικά να ουρλιάζει και να αποσυρθεί στο δωμάτιό του. Αντίθετα, μάλλον θα το αναστατώσει ακόμα περισσότερο και θα συνεχίσει τη σύγκρουση. Είναι πιο αποτελεσματικό να πείτε: «Αν επιλέγεις να μην πας στο δωμάτιό σου μέχρι να ηρεμήσεις, θα υπάρξουν συνέπειες αργότερα» και αμέσως να αποχωρήσετε.
- Μην επιχειρήσετε να ελέγξετε το παιδί σας: Πρόκειται για ένα μεγάλο ζήτημα στο οποίο "σκοντάφουν" πολλοί γονείς και, εν μέρει, οφείλεται στη σύγχυση που επικρατεί σχετικά με το τι σημαίνει «Είμαι υπεύθυνος για τη συμπεριφορά μου». Το να καθίσταται ο έφηβος υπεύθυνος για τη συμπεριφορά του, δεν τον κάνει να γίνεται αυτομάτως εκατό τοις εκατό υπεύθυνος. Ούτε σημαίνει ότι ο έφηβός σας θα επιλέγει πάντα να ακολουθεί τους κανόνες, ακόμα κι αν επιβάλετε συνέπειες όταν δεν συμπεριφέρεται σωστά.
Οι κανόνες υπάρχουν στην κυριολεξία για να παραβαίνονται, γιατί με αυτό τον τρόπο οι άνθρωποι μαθαίνουμε τι σημαίνει ευθύνη και συνέπειες. Κάθε παιδί πρέπει να βοηθηθεί να κατανοήσει ότι όταν δεν σεβόμαστε τους κανόνες, αυτό γίνεται αντιληπτό και υπάρχει ένα κόστος που πρέπει να πληρώσουμε για την κακή επιλογή μας. Η στέρηση ενός προνομίου είναι για κάθε παιδί μια δυσάρεστη εμπειρία αλλά και μια πολύτιμη πληροφορία που μπορεί να το βοηθήσει να αναρωτηθεί την επόμενη φορά που θα θελήσει να παραβεί του κανόνες : «Αξίζει;». Είναι μια εξαιρετικά σημαντική ερώτηση που κάθε άνθρωπος οφείλει να μάθει να θέτει στον εαυτό του, όταν κάνει επιλογές στη ζωή.
- Μην εμπλέκεστε σε σωματικά με το παιδί: Το σημείο αυτό έχει απόλυτη σχέση με την τάση του γονιού να ελέγξει το παιδί του. Ο γιος σας δεν έσβησε το X-box όταν του το ζητήσατε κι έτσι σπεύδετε να του πάρετε το τηλεκοντρόλ ή την κονσόλα πάνω στον καυγά κι ενώ τα συναισθήματα βράζουν. Ή η κόρη σας σας απειλεί ότι θα φύγει από το σπίτι, οπότε προσπαθείτε, με σωματικό τρόπο, να τη συγκρατήσετε μπλοκάροντας την έξοδο ή αρπάζοντάς την από τα χέρια. Δεν είναι καλή ιδέα να εμπλακείτε σωματικά με το παιδί σας, πρώτα από όλα γιατί είναι σαν να του λέτε ξεκάθαρα ότι ο τρόπος για να κερδίσει τον έλεγχο μιας κατάστασης είναι να χρησιμοποιεί σωματική ισχύ. Επιπλέον, διακινδυνεύετε να κλιμακώσετε επικίνδυνα την κατάταση. Όπως νιώθετε εσείς τη φυσική τάση να αντεπιτεθείτε, την ίδια ακριβώς πραγματική αίσθηση έχει και ο έφηβος. Όλοι έχουμε ακούσει γονείς να διηγούνται ότι τα παιδιά τους αντεπιτέθηκαν απαντώντας στο γονιό που κινήθηκε σωματικά πρώτος. Μην το διακινδυνεύσετε. Δεν αξίζει.
- Μην προσπαθήσετε να «νικήσετε». Αν είστε από εκείνους που γνωρίζουν ήδη πως ο τρόπος να κερδίσει κανείς τον έλεγχο σε μια σύγκρουση είναι να αποχωρεί και να καλμάρει, τότε μπορείτε να παραβλέψετε αυτό το σημείο. Αλλιώς, οφείλετε να κατανοοήσετε ότι το να συνεχίσετε την προσπάθεια να κερδίσετε κάθε μάχη με τον έφηβό σας, θα σας κάνει να χάσετε τον πόλεμο. Το μεγάλο στοίχημα που ο γονιός έχει είναι να αναθρέψει παιδιά που θα γίνουν ενήλικες με σεβασμό, υπευθυνότητα και την ικανότητα να τα καταφέρουν, στηριζόμενοι στις δικές τους δυνάμεις στη ζωή. Αν αυτό ισχύει και για εσάς, τότε διαλέξτε προσεκτικά τις μάχες σας και προετοιμαστείτε ώστε να κερδίσετε όσες επιλέξατε. Αυτό σημαίνει ότι ότι πρέπει να αναρωτιέστε «Αξίζει;» προτού επιδοθείτε σε μάχη με το παιδί σας. Δε σημαίνει ότι πρέπει να νικάτε ουρλιάζοντας στο παιδί –αλλά ότι τα καταφέρνετε χρησιμοποιώντας αποτελεσματικές στρατηγικές που θα βοηθήσουν να πετύχετε μακροπρόθεσμους στόχους.
- Διαλέξετε τις μάχες σας και σκεφτείτε να αποχωρήσετε: Όπως ήδη είπα, αναρωτηθείτε: Αξίζει να αντιμετωπίσω αυτό το ζήτημα;. Χρειάζεται να το αντιμετωπίσω τώρα αμέσως; Μήπως πρέπει να δώσω στον εαυτό μου χρόνο για να ηρεμήσω, πριν το διαπραγματευτώ με το παιδί; Μήπως «πατήθηκαν τα κουμπιά μου»; Σκεφτείτε την κατάσταση προσεκτικά και δώστε χρόνο να ηρεμήσουν τα πράγματα. Αν, ακόμα και μετά από σκέψη, νιώθετε ότι το ζήτημα εξακολουθεί να είναι σημαντικό, μπορείτε πάντα να το αντιμετωπίσετε αργότερα. Αποφύγετε τους συναισθηματισμούς, παραμείνετε ήρεμοι, ουδέτεροι και επιμένετε στα γεγονότα-δεδομένα.
- Αποκαλύψτε τον εαυτό σας : Πείτε στο παιδί σας ότι, στην παρούσα στιγμή, δυσκολεύεστε να επικοινωνήσετε μαζί του. Είναι πολύ εντάξει να πείτε: «Μου είναι πραγματικά δύσκολο να ακούω και να συζητώ μαζί σου όταν ουρλιάζεις.», ή «Όταν φωνάζεις, δεν έχω τη διάθεση ούτε να σε ακούσω, ούτε να σε βοηθήσω». Είναι ένας απλός τρόπος να βάλετε το όριο και να ενημερώσετε τον έφηβο ότι η συμπεριφορά του δεν λειτουργεί.
- Προκαλέστε τον τρόπο που το παιδί σας σκέφτεται: «Προκαλώ» στην περίπτωση αυτή δε σημαίνει προσκαλώ το παιδί να συνεχίσει να λογοφέρνει, λέγοντας του πράγματα όπως: «Νομίζεις ότι είσαι πολύ σκληρός ρε φίλε!». Σημαίνει επισημαίνω ότι η συμπεριφορά του είναι αναποτελεσματική λέγοντας στα ίσια, ήρεμα και σταθερά: «Ξέρω ότι θέλεις...., αλλά το να μου μιλάς με αυτό τον τρόπο δεν πρόκειται να σε κάνει να το πάρεις», ή : «Καταλαβαίνω ότι θύμωσες, αλλά το να μου ουρλιάζεις δεν θα με κάνει να σου επιτρέψω να......».
- Δώστε το παράδειγμα: Είναι ο σημαντικότερος τρόπος για να διδάξουμε τα παιδιά πώς πρέπει να συμπεριφέρονται. Αν δε θέλετε το παιδί σας να μην σας βάζει τις φωνές, μην του τις βάζετε κι εσείς. Αν δε θέλετε το παιδί σας να βρίζει, μην βρίζετε. Αν θέλετε να λύνει αποτελεσματικά τα προβλήματά του, δείξτε του πώς το κάνετε. Γίνετε το πρότυπο της συμπεριφοράς που θέλετε να βλέπετε από τα παιδιά σας. Υπενθυμίζετέ τους πώς απευθύνεστε, πώς διεκδικείτε και πώς ζητάτε εσείς κάθε φορά που ξεφεύγουν και μη φοβηθείτε, να τους ζητήσετε ανάλογη συμπεριφορά. Το παράδειγμά σας είναι το καλύτερό σας επιχείρημα.
ΣΠΥΡΙΔΟΥΛΑ ΚΩΤΣΗ
ΨΥΧΙΑΤΡΟΣ ΠΑΙΔΙΩΝ ΚΑΙ ΕΦΗΒΩΝ
ΕΡΜΟΥ 36, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Για την ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΣΗΜΕΡΑ
Θεσσαλονίκη, 31.08.2013
ανάρτηση από:dimiourgia-epkinonia.blogspot.gr
.png "English"){kind=small}
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου